Οι ανοσοογκολογικές θεραπείες έχουν πρόσφατα ενταχθεί στην επιστημονική φαρέτρα με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Γράφει η Φλώρα Σταυρίδη, MD, MSc, MRCP, ογκολόγος - παθολόγος

Οι ανοσοογκολογικές θεραπείες έχουν πρόσφατα ενταχθεί στην επιστημονική φαρέτρα με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Είναι οι θεραπείες που χρησιμοποιούν το ανοσολογικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού για να καταπολεμήσουν τον καρκίνο.

Η διαφορά των ανοσοογκολογικών θεραπειών με τις άλλες αντικαρκινικές θεραπείες είναι ότι στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος και όχι τα καρκινικά κύτταρα, επιτρέποντάς του να αναγνωρίζει και να επιτίθεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα

Η κυρία Φλώρα Σταυρίδη, MD, MSc, MRCP, ογκολόγος - παθολόγος, βάζει στο μικροσκόπιο την ανοσοογκολογική θεραπεία και μας εξηγεί πώς ακριβώς λειτουργεί και σε ποιες περιπτώσεις καρκίνου μπορεί να ακολουθηθεί και να ωφελήσει τους ασθενείς. «Το ανοσολογικό σύστημα είναι το φυσικό αμυντικό σύστημα του σώματος, που αποτελείται από μια συλλογή από όργανα, κύτταρα και ειδικά μόρια τα οποία βοηθούν στην προστασία από ιούς, τον καρκίνο και άλλες νόσους. Oταν ένας ξένος οργανισμός εισβάλει στο ανθρώπινο σώμα το ανοσοποιητικό σύστημα το αναγνωρίζει και κατόπιν του επιτίθεται, εμποδίζοντάς το να προκαλέσει βλάβη. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ανοσοποιητική απόκριση. Τα καρκινικά κύτταρα, ωστόσο, βρίσκουν πολύ συχνά τρόπους να «μεταμφιέζονται» σε κανονικά κύτταρα, ώστε το ανοσοποιητικό να μην τα αναγνωρίζει ως επικίνδυνα. Ακολουθώντας τις ίδιες «τακτικές» με τους ιούς, τα καρκινικά κύτταρα μεταλλάσσονται με την πάροδο του χρόνου αποπροσανατολίζοντας το ανοσοποιητικό», εξηγεί η γιατρός. «Η διαφορά των ανοσο-ογκολογικών θεραπειών με τις άλλες αντικαρκινικές θεραπείες είναι ότι στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος και όχι τα καρκινικά κύτταρα, επιτρέποντάς του να τα αναγνωρίζει και να επιτίθεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα. Ταυτόχρονα, όμως, «εκπαιδεύουν» το ανοσοποιητικό σύστημα έτσι ώστε να αποκτήσει μακροχρόνια μνήμη και να προσαρμόζεται συνεχώς και σε βάθος χρόνου στον καρκίνο, προσφέροντας ανθεκτική και μακροχρόνια θεραπεία στον ασθενή», λέει η κυρία Σταυρίδη, η οποία επισημαίνει αναλυτικά τις κύριες χρήσεις της ανοσοθεραπείας στην ογκολογία.

Καρκίνος του πνεύμονα

Στη χώρα μας υπάρχουν εγκεκριμένες ανοσοθεραπείες για την αντιμετώπιση του μη μικροκυτταρικού καρκίνου πνεύμονα ως θεραπεία 1ης και 2ης γραμμής. Τα ευρήματα που έχουν προκύψει από τις σχετικές κλινικές μελέτες είναι σημαντικά, έχοντας καταδείξει μεγαλύτερη επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα χωρίς επιδείνωση της νόσου και σημαντικά μεγαλύτερη συνολική επιβίωση, σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία με

ιδιαίτερα βελτιωμένη ποιότητα ζωής. Τα φάρμακα που είναι ήδη εγκεκριμένα και χρησιμοποιούνται ευρέως στην Ελλάδα γι’ αυτή τη χρήση είναι το Nivolumab και το Pembrolizumab. Πρόσφατα υπάρχουν ιδιαίτερα ενθαρρυντικές μελέτες και για άλλες μορφές καρκίνου του πνεύμονα, όπως ο μικροκυτταρικός καρκίνος.

Καρκίνος της ουροδόχου κύστεως

Το Nivolumab είναι πλέον εγκεκριμένο για τη θεραπεία ασθενών με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνωμα (mUC), οι οποίοι εμφάνισαν εξέλιξη της νόσου κατά τη διάρκεια πλατινούχου χημειοθεραπευτικού σχήματος ή κατόπιν. Κλινικές μελέτες έδειξαν αυξημένα ποσοστά ανταπόκρισης των ασθενών, με μερικούς να επιτυγχάνουν πλήρη ανταπόκριση σε ένα νόσημα ιδιαίτερα δυσχερές ως προς την αντιμετώπισή του.

Καρκίνος νεφρού

H χρήση του Nivolumab, σε μία μελέτη όπου μετείχαν 821 ασθενείς με προχωρημένο νεφροκυτταρικό καρκίνωμα και των οποίων η νόσος είχε προχωρήσει παρά τη χορήγηση προηγούμενων θεραπειών, συνδυάστηκε με βελτιωμένη επιβίωση έναντι των ασθενών που έλαβαν τη μέχρι τότε στάνταρτ θεραπεία.

Μελάνωμα

Η χορήγηση της συνδυασμένης ανοσοθεραπείας προσέφερε γρήγορες και μεγάλης διάρκειας ανταποκρίσεις σε αρκετούς ασθενείς με μεγάλο όφελος στην επιβίωση παρά το βαρύ μεταστατικό τους φορτίο (88% των ασθενών στα 2 έτη). Η ανοσοθεραπεία έχει αποδείξει το κλινικό της όφελος τόσο στον καρκίνο κεφαλής τραχήλου όσο και στον καρκίνο στομάχου και παχέος εντέρου σε κάποιες περιπτώσεις. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η ανοσοθεραπεία είναι γενικά πολύ καλά ανεκτή με σπάνιες σοβαρές παρενέργειες, γεγονός που επιτρέπει τη χορήγησή της ακόμα και σε ηλικιωμένους ή ασθενείς με χρόνια προβλήματα, ενώ δεν απαιτεί διανυκτέρευση των ασθενών στο νοσοκομείο.

Τέλος, αναμένονται αποτελεσματικοί βιοδείκτες προκειμένου να διαπιστωθεί ποιοι ασθενείς ωφελούνται περισσότερο από τη χρήση της ανοσοθεραπείας.

Η διαφορά των ανοσοογκολογικών θεραπειών με τις άλλες αντικαρκινικές θεραπείες είναι ότι στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος και όχι τα καρκινικά κύτταρα, επιτρέποντάς του να αναγνωρίζει και να επιτίθεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα.