Παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τη συζήτηση που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα αναφορικά με το νομοσχέδιο της Κυβέρνησης για τα Πανεπιστήμια.

Από τη μία πλευρά υπάρχουν επιλογές που αφορούν στα δημόσια Παν/μια και που κατά τη γνώμη μου μπορούν να αξιολογηθούν θετικά. Όπως το ότι καταργείται η μέχρι σήμερα απαραίτητη υπογραφή του Υπουργού Παιδείας ακόμη και σε μικρής κλίμακας αναθεωρήσεις των προϋπολογισμών, απλοποιούνται οι διαδικασίες όσον αφορά στους Ειδικούς Λογαριασμούς Καινοτομίας και Έρευνας. Φαίνεται να αποκτούν μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την ίδρυση, συγχώνευση και κατάργηση τμημάτων. Ενισχύονται με περισσότερα από 60 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Δημιουργείται δυνατότητα χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων στα ΑΕΙ η οποία αφορά αποκλειστικά φοιτητές ή ερευνητές. Για την συγκεκριμένη πρωτοβουλία έχουν προβλεφθεί πόροι ύψους 50 εκ. ευρώ. Γενικά με τις ρυθμίσεις που γίνονται το δημόσιο πανεπιστήμιο ωφελείται με περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο ευρώ από τον Τακτικό Προϋπολογισμό, το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ.

Από την άλλη έχουμε τις ρυθμίσεις για την εγκατάσταση στην Ελληνική επικράτεια παραρτημάτων πανεπιστημίων άλλων χωρών, τις διαφωνίες της αντιπολίτευσης, πολλών φοιτητικών συλλόγων και οργανώσεων, απόλυτα φυσιολογικά, καθώς πρόκειται για ένα θέμα «ταμπού» για την ελληνική κοινωνία, που τη φέρνει να συζητά το 2024 θέματα που έχουν λυθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Εμείς όμως για περισσότερα από 30 χρόνια συζητάμε τη λειτουργία ή μη των ιδιωτικών παν/μιων στην Ελλάδα, την αναθεώρηση ή μη του άρθρου 16 του Συντάγματος, για την οποία έχουν τοποθετηθεί πολιτικοί από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα και την ίδια στιγμή αγνοούμε ή κάνουμε πως αγνοούμε μια πραγματικότητα που λέει πως τα προηγούμενα χρόνια δόθηκαν επαγγελματικά δικαιώματα σε δεκάδες χιλιάδες αποφοίτους ιδιωτικών κολεγίων (υπολογίζονται σε περισσότερους από 100.000 ), χωρίς καμία αξιολόγηση , καμία ρύθμιση, καμία εξέταση…

Αποδεχόμαστε, έστω σιωπηλά, την επί πληρωμή απόκτηση μεταπτυχιακού από δημόσια παν/μια, την επί πληρωμή φοίτηση στο ανοικτό παν/μιο, σιωπούμε στις συνεργασίες δημόσιων παν/μιων με παν/μια της Κύπρου (αυτά που χαρακτηρίζονται κερδοσκοπικά) και θεωρούμε δεδομένο ότι 40.000 και πλέον Έλληνες σπουδάζουν σε Παν/μια του εξωτερικού σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης (εννοείται επί πληρωμή)

Έχοντας μείνει η μοναδική Ευρωπαϊκή χώρα με τη συνταγματική απαγόρευση (άρθρο 16) θεωρώ ότι αυτή δεν μπορεί να είναι για πολύ καιρό η υποτιθέμενη προστασία του Δημόσιου Παν/μιου. Άλλωστε υπάρχουν και τοποθετήσεις γνωστών συνταγματολόγων (Βενιζέλος, Σκουρής, Αλιβιζάτος, Μανιτάκης) που υποστηρίζουν πως η ίδρυση μη κρατικών παν/μιων δεν αντίκειται στο Σύνταγμα.

Η μοναδική προστασία του δημόσιου παν/μιου είναι η ίδια η ανάπτυξη του με την οικονομική υποστήριξη, την αξιολόγηση, τον εκσυγχρονισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την ανανέωση των προγραμμάτων σπουδών και την εξαφάνιση όλων των φαινομένων που λειτουργούν σαν διαφημιστικά σποτ, ιδιωτικών παν/μιων.

Το καλό δημόσιο παν/μιο δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από ένα παράρτημα ιδιωτικού παν/μιου και πιστεύω ειλικρινά πως όσοι πραγματικά πονάνε τα δημόσια πανεπιστήμια και δεν τα χρησιμοποιούν απλά σαν εργαλεία αντιπολίτευσης προς την Κυβέρνηση, αντιλαμβάνονται ότι ο στόχος και το διεκδικούμενο πρέπει να είναι μια ολοένα καλύτερη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση.

Το νομοσχέδιο μιλά για μη κερδοσκοπικά παραρτήματα ιδιωτικών πανεπιστημίων και αυτό εξαρτάται από το αν τα κέρδη από τα δίδακτρα επανεπενδύονται σε έρευνα και υποδομές στο ίδρυμα ή αν διανέμονται σαν κέρδη στους μετόχους.

Προβλέπει ιδρυματική και τμηματική αξιολόγηση καθώς και πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών τους από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια. Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι αυτή που θα θέσει αυστηρές προϋποθέσεις προκειμένου να επιτρέπεται η λειτουργία τμημάτων ξένων Πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

Προφανώς υπάρχουν ερωτηματικά, προφανώς έχει ενδιαφέρον η αναμενόμενη κρίση του ΣτΕ (όπως λένε οι γνωρίζοντες σε ένα χρόνο από τώρα) για το αν είναι ή όχι συνταγματική η ίδρυση μη κρατικών παν/μιων και προφανώς χρειάζονται πολλές περισσότερες απαντήσεις σε ζητήματα που προκύπτουν.

Θεωρώ ότι η τομή που επιχειρείται, με το προτεινόμενο νομοσχέδιο της Κυβέρνησης, θα κριθεί στο πεδίο της εφαρμογής του νόμου και εκφράζω την πίστη μου στην αναγκαιότητα συναινετικών αποφάσεων σε ένα κρίσιμο ζήτημα, όπως είναι αυτό της εκπαίδευσης.

Η υπόθεση της Παιδείας απαιτεί συγκλίσεις και μακροπρόθεσμο εθνικό αναπτυξιακό σχεδιασμό, λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες εξελίξεις διεθνώς.

Στο πλαίσιο αυτό κινείται και η προτεινόμενη από την πλευρά της πλειοψηφίας πρόταση απόφασης.