Τι αναφέρει το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης

Η λίστα μεγάλων έργων που ολοκληρώθηκαν ή υλοποιούνται κατά την τελευταία δεκαετία από συγχρηματοδοτούμενους και εθνικούς πόρους, όπως παρουσιάστηκαν στο Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Θεσσαλίας 2021-2025.

#CohesionGR

Μια σειρά από πολύ σημαντικά στοιχεία για την ανάπτυξη της Θεσσαλίας, περιλαμβάνει το κείμενο που εγκρίθηκε από την Εκτελεστική Επιτροπή της Περιφέρειας Θεσσαλίας και αφορά το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Θεσσαλίας 2021-2025.

Το πρόγραμμα που συνέταξε η Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού της Περιφέρειας Θεσσαλίας και παρουσιάστηκε από τον διευθυντής της κ. Μπαχτσεβάνος, έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος για τον σχεδιασμό, τη διαχείριση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των έργων που χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).

Με το ΕΠΑ εισάγονται η μεσοπρόθεσμη στοχοθεσία και η υπαγωγή των παρεμβάσεων του ΠΔΕ σε στρατηγικούς στόχους και ιεραρχούμενες αναπτυξιακές προτεραιότητες. Οι προγραμματικές περίοδοι του ΕΠΑ έχουν πενταετή διάρκεια.

Η έναρξη της πρώτης προγραμματικής περιόδου έχει οριστεί για την 1η Ιουλίου 2021.

Το ΕΠΑ καθορίζει τις προτεραιότητες ανά τομέα πολιτικής στο πλαίσιο των εθνικών αναπτυξιακών στόχων, τους ειδικούς στόχους και δράσεις, το συνολικό και ανά Πρόγραμμα προϋπολογισμό, καθώς και τα αποτελέσματα που επιδιώκονται με την εφαρμογή του.

Στο πρόγραμμα εξειδικεύονται οι στόχοι του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού προγραμματισμού της Περιφέρειας Θεσσαλίας και κατανέμονται οι πόροι σύμφωνα με την εκτίμηση αναγκών σε κάθε πεδίο παρέμβασης. Για την κατάρτισή του λαμβάνονται υπόψη η συνέργεια και η συμπληρωματικότητα με το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας ΕΣΠΑ (προγραμματικές περίοδοι 2014-20 και 2021-27) και τα Τομεακά Προγράμματα των Υπουργείων του συγχρηματοδοτούμενου και του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

Αξιολόγηση της θέσης και των προοπτικών της Θεσσαλίας

Ως προς την θέση της Περιφέρειας στον ελληνικό χώρο, το βασικό γεωγραφικό χαρακτηριστικό της είναι η κεντροβαρική της θέση ενώ σε επίπεδο εθνικής χωροταξικής οργάνωσης κύριο στοιχείο είναι ότι διασχίζεται από τον βασικό μεταπολεμικό άξονα ανάπτυξης, τον άξονα Αθήνας-Θεσσαλονίκης. Το γεγονός αυτό συμβάλλει καθοριστικά μεν στην αναπτυξιακή πορεία της.

Άλλοι, αναδυόμενοι, εθνικοί άξονες ανάπτυξης διέρχονται από τη Θεσσαλία (Ε65) ή πλησίον της (Ιονία, Εγνατία). Υπάρχοντες ή προγραμματισμένοι εγκάρσιοι οδικοί άξονες θα δημιουργήσουν σημεία διεπαφής, κάτι που είναι θετικό, αλλά υπογραμμίζεται ότι οι μεταφορικές συνδέσεις δεν λειτουργούν αυτομάτως ως οχήματα ανάπτυξης, χωρίς τη συνδρομή και άλλων παραγόντων.

Προτεραιότητες όσον αφορά τη θέση της Θεσσαλίας στον εθνικό χώρο:

* Μετουσίωση της γεωγραφικής κεντρικότητας σε πραγματικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

* Προώθηση διαπεριφερειακών μεταφορικών αξόνων, που είναι αναγκαίοι τόσο για το γεωγραφικό απεγκλωβισμό, όσο και για την άρση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, αλλά σε συνδυασμό με συμπληρωματικά μέτρα αναγκαία για μια αναπτυξιακή επιτάχυνση.

* Επιδίωξη διαπεριφερειακών συνεργασιών και σε πεδία που δεν εξαρτώνται καθοριστικά από άμεση φυσική διασύνδεση, δικτυώσεων, και εξειδίκευσης σε τομείς με συγκριτικά πλεονεκτήματα που επιτρέπουν την ανάπτυξη συμπληρωματικών σχέσεων, όπως για παράδειγμα η διαπεριφερειακή συνεργασία για την τουριστική αξιοποίηση της Πίνδου και του Ολύμπου.

* Η ύπαρξη δύο μεγάλων για τα ελληνικά δεδομένα πόλεων, Λάρισας και Βόλου, μπορεί να αποτελέσει ισχυρό στοιχείο μιας τέτοιας στρατηγικής.

Το οδικό δίκτυο της περιφέρειας κατηγοριοποιείται σε τέσσερα επίπεδα: Διεθνές, Εθνικό, Πρωτεύον ενδοπεριφερειακό και Δευτερεύον ενδοπεριφερειακό.

Στο Διεθνές επίπεδο κατατάσσονται οι κλάδοι που συνδέουν την Περιφέρεια με τα μεγάλα κέντρα ανάπτυξης (Αθήνα, Θεσσαλονίκη) καθώς και με άλλους μεγάλους οδικούς άξονες (Εγνατία) ενώ παράλληλα περιλαμβάνονται στα Διευρωπαϊκά δίκτυα.

Στο Εθνικό επίπεδο κατατάσσονται οι κλάδοι που συνδέουν την Περιφέρεια με τις όμορες, αλλά και τα οικιστικά κέντρα ανωτέρου (3ου και άνω) περιφερειακού επιπέδου.

Στο Πρωτεύον ενδοπεριφερειακό επίπεδο κατατάσσονται οι κλάδοι που εξυπηρετούν τις επικοινωνίες των οικιστικών κέντρων 4ου Περιφερειακού επιπέδου (έδρες Καλλικράτειων Δήμων), αλλά και ειδικές κατηγορίες του χώρου (ορεινές ενότητες, τουριστικά κυκλώματα, βιομηχανικές περιοχές κ.λπ.).

Ο σχεδιασμός του οδικού δικτύου λαμβάνει υπόψη του τη δυνατότητα αλληλοεπικάλυψης μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων, έτσι ώστε κάθε έργο να εξυπηρετεί περισσότερους από έναν στόχους, χωρίς να ανατρέπεται η ιεράρχηση του οδικού δικτύου (και κατά συνέπεια τα χαρακτηριστικά) που αποσκοπεί στην υποστήριξη των αναπτυξιακών επιλογών και της χωρικής δομής.

Τα κύρια οδικά έργα για την περιφέρεια σε Διεθνές επίπεδο είναι δύο:

* Ο αυτοκινητόδρομος Β/Ν (ΠΑΘΕ). Το έργο συνδέει την Περιφέρεια με τους κύριους πόλους υπερτοπικής σημασίας της Χώρας (Αθήνα-Θεσσαλονίκη) και συνεπώς με τα Διεθνή κέντρα ανάπτυξης. Το τμήμα του που διέρχεται από την περιφέρεια, ταυτίζεται με τον άξονα ανάπτυξης του Ανατολικού τμήματος και αποτελεί σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα της αντίστοιχης ζώνης.

Το έργο έχει ολοκληρωθεί σε όλο του το μήκος μέσα στα όρια της Περιφέρειας

* Ο αυτοκινητόδρομος Εγνατία - Λαμία (Ε65). Στην παρούσα φάση, έχει παραδοθεί και λειτουργεί πλήρως το τμήμα από Α/Κ Ξυνιάδας έως και τον Α/Κ Τρικάλων συνολικού μήκους 77,5 χιλιομέτρων. Επιπλέον σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η κατασκευή του Νότιου Τμήματος του Ε65 (από Α.Θ.Ε έως και Ξυνιάδα). Το βόρειο τμήμα (Τρίκαλα – Εγνατία Οδός) θα ολοκληρωθεί σε 3 χρόνια από την έναρξη των εργασιών, και προβλέπει 31 γέφυρες / άνω διαβάσεις και έξι κόμβους (Βασιλική, Καλαμπάκα, Γρεβενών, Οξύνεια, Αγιόφυλλο – Καρπερό, Εγνατία), ενώ θα ολοκληρωθεί ο κόμβος Τρικάλων (στοιχεία «Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδος – Ε65»).

Σε Εθνικό επίπεδο, για την κάλυψη των αναγκών της Περιφέρειας, θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα έργα που εκτελούνται ή να ενταχθούν νέα (όπως προκύπτουν και απ’ τον σχεδιασμό των όμορων περιφερειών) έτσι ώστε να αναβαθμιστούν οι δρόμοι που εξυπηρετούν την επικοινωνία της με τις όμορες Περιφέρειες.

1.1.5. Βασικοί άξονες

Οι βασικοί αναπτυξιακοί άξονες της Περιφέρειας που περιλαμβάνονται στους κύριους άξονες ανάπτυξης του Γενικού ΠΧΣΑΑ είναι οι εξής:

* Ο Ανατολικός χερσαίος άξονας που αναπτύσσεται κατά μήκος του ΠΑΘΕ και περιλαμβάνει Λάρισα – Βόλο

* Ο άξονας Κεντρικής ενδοχώρας που αναπτύσσεται κατά μήκος της Ε65 και του οδικού άξονα Λάρισα – Κοζάνη, και περιλαμβάνει την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα και συνδέεται λειτουργικά με Λάρισα και Βόλο.

Επιπλέον εξέχουσας σημασίας άξονες είναι:

* ο άξονας Λάρισα – Καρδίτσα

* ο άξονας Λάρισα – Φάρσαλα (η αναβάθμιση της οδικής σύνδεσης έχει χαρακτηριστεί ως εθνικής εμβέλειας στο ΣΠΑΜ)

* στο θαλάσσιο χώρο σημαντικός θεωρείται ο άξονας σύνδεσης των Σποράδων με το Βόλο.

Δεχόμενοι ότι οι κύριοι πόλοι ανάπτυξης είναι οι πρωτεύουσες των Περιφερειακών Ενοτήτων, δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην ενίσχυσή τους και στη δικτύωση τους, πολιτική που έχει πλέον υιοθετηθεί απόλυτα, τόσο στο σχεδιασμό, όσο και από τους τοπικούς φορείς και την κοινωνία.

Με δεδομένη τη θέση της Περιφέρειας Θεσσαλίας ως κέντρο διέλευσης και σύνδεσης της Βόρειας με τη Νότια Ελλάδα και γειτνίασης με τη Δυτική Ελλάδα, καθώς και με λιμενική πύλη προς την ανατολική Μεσόγειο, οι μεταφορικές υποδομές και τα δίκτυα αποτέλεσαν σημαντική παράμετρο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της σε κάθε προγραμματική περίοδο.

Στην κατεύθυνση αυτή ολοκληρώθηκαν ή υλοποιούνται κατά την τελευταία δεκαετία ενδεικτικά τα παρακάτω έργα από συγχρηματοδοτούμενους και εθνικούς πόρους.

Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων φτάνει τα 430 εκατομμύρια € και με τον τρόπο αυτό, αλλάζει ο συγκοινωνιακός χάρτης της Θεσσαλίας.

Σε αυτά φυσικά θα προστεθούν και τα χρήματα που περνούν από το αρμόδιο υπουργείο υποδομών, όπως τα έργα του Ε65.

Τα έργα αναλυτικά παρουσιάζονται στον σχετικό πίνακα.

#CohesionGR