Λασκαράτος: "Τουλάχιστον αφόρισαν και τα παπούτσια μου για να μη λιώσουν οι σόλες μου;"

Γράφει ο Γιώργος Αμβροσίου

Αφορισμό για τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, την Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων κα Κεραμέως και τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας κ. Χαρδαλιά, διάβασε το πρωί της Κυριακής μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας στον Μητροπολιτικό Ναό Παναγίας Φανερωμένης Αιγίου ο Μητροπολίτης πρ. Καλαβρύτων κι Αιγιαλείας Αμβρόσιος. Τελικά, ο πρώην μητροπολίτης Αιγιαλείας Αμβρόσιος έκανε και πάλι το θαύμα του, προσφέροντας πολύ πολύ κακή υπηρεσία στην εκκλησία.

Υποτίθεται ότι αφόρισε τους παραπάνω διότι έκαναν κακό στην εκκλησία και αυτός έκανε ακόμη μεγαλύτερο, μιας και ξεσήκωσε θύελλες. Η Ιερά Σύνοδος ήρθε να πει ότι ο αφορισμός δεν ισχύει μιας και πρέπει να εγκριθεί από το σύνολο των μητροπολιτών, λες και για να δώσει κάποιος ευχές και τις κατάρες, απαιτείται να καταγραφούν σε διοικητική πράξη της εκκλησίας. Άρα, όταν λέμε σε κάποιον, άι στο διάολο, αυτό δεν ισχύει η βρισιά και η προτροπή μιας και δεν έχει την έγκριση της επίσημης εκκλησίας. Άραγε, αυτό θα μπορούσε κάποιος αύριο να το επικαλεστεί και σε κάποιο δικαστήριο, αν τον κατηγορήσει κάποιος για εξύβριση; Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολύ καλό ερώτημα προς το υπουργείο δικαιοσύνης και τον Άρειο Πάγο.

Οι αφορισμοί στην Ελλάδα, δεν είναι πολλοί. Αυτοί που αφορίστηκαν είναι ουσιαστικά πέντε. Για τον Καζαντζάκη που λένε ότι αφορίστηκε από την εκκλησία, αυτό δεν ισχύει. Τη δεκαετία του ’50 ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν ήδη καταξιωμένος συγγραφέας με παγκόσμια αναγνώριση. Το 1955 όμως, πολεμήθηκε σκληρά από την εκκλησία, η οποία έφτασε στο σημείο να ζητήσει ακόμα και τον αφορισμό του. Τα έργα του «ο Τελευταίος Πειρασμός», «ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και «Καπετάν Μιχάλης», έγιναν αφορμή ώστε η ιερά σύνοδος με έγγραφό της, να ζητήσει από την κυβέρνηση την απαγόρευσή τους. «Μου δώσατε μια κατάρα, σας δίνω μια ευχή». Η απάντηση του Νίκου Καζαντζάκη στην εκκλησία που ήθελε να τον αφορίσει. Ο μητροπολίτης Καντιώτης απειλούσε ότι θα εμποδίσει την κηδεία του, αλλά ο αφορισμός δεν έγινε.

Ιδού όμως, οι Έλληνες που αφορίστηκαν πράγματι από την Εκκλησία και ήταν οι παρακάτω:

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης, ένας σημαντικός Έλληνας λογοτέχνης και δοκιμιογράφος. Το 1866 ολοκλήρωσε την συγγραφή του μυθιστορήματος Πάπισσα Ιωάννα, έργο μέσα από το οποίο σατιρίζει τον κλήρο της Δυτικής Εκκλησίας την περίοδο του Μεσαίωνα. Το βιβλίο αφορίστηκε από την Ιερά Σύνοδο (αφορισμός που άρθηκε αργότερα) αλλά με τις συνεχείς πέντε εκδόσεις του κατάφερε να καταξιώσει διεθνώς τον Ροΐδη.

Ο Ανδρέας Λασκαράτος, αξιόλογος σατιρικός ποιητής και πεζογράφος από την Κεφαλλονιά. Αφορίστηκε από την κρατική εκκλησία εξ' αιτίας των σατιρικών βελών κατά του επίσημου κλήρου. Από τη φύση του ήταν πνεύμα ιδιαίτερα ανήσυχο, έξυπνος και ετοιμόλογος. Υπήρξε έντονα σατυρικός και σταθερός στις απόψεις του, παραδίδοντας έργα που έρχονται σε σύγκρουση με τις αντιλήψεις της εποχής του. Το γεγονός ότι δε δίσταζε να εκφράζει ελεύθερα και ανεπηρέαστα τις απόψεις του στηλιτεύοντας την υποκρισία, αποτέλεσε την κύρια αιτία για τη φυλάκιση, τους διωγμούς και τους αφορισμούς που γνώρισε κυρίως από την καθεστωτική εκκλησία.

Ο μητροπολίτης Κεφαλληνίας Σπυρίδωνας Κοντομιχάλης προβαίνει σε αφορισμό του συγγραφέα με την υποστήριξη του φανατισμένου όχλου. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε τον λόγο της ενόχλησης των δεσποτάδων όταν η γραφή του ξεσκεπάζει τους βολεμένους κληρικούς και τους τσιγκλάει σαν αγκάθι στο πλευρό. -"Και τι θα πάθω τώρα που με αφόρισαν;" ρώτησε ο Λασκαράτος. -Να, το κορμί σου δε θα λιώσει ποτέ. Αλλά ο... αφορεσμένος, ατάραχος, ρωτάει: "Τουλάχιστον αφόρισαν και τα παπούτσια μου για να μη λιώσουν οι σόλες μου;"

Ελευθέριος Βενιζέλος. Η 12η Δεκεμβρίου του 1916 είναι μια μαύρη ημέρα για την ιστορία της Ελλάδας. Διοργανώνεται μια τεράστια διαδήλωση με επικεφαλής τα μέλη της Ιεράς Συνόδου. Η διαδήλωση καταλήγει στο Πεδίον του Άρεως. Πρώτος ξεκίνησε ο μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος. «Κατά Ελευθερίου Βενιζέλου φυλακίσαντος αρχιερείς και επιβουλευθέντος την βασιλείαν και την πατρίδα ανάθεμα έστω» λέει, παίρνει τέσσερις πέτρες τις ρίχνει μέσα σε ένα λάκκο που είχε ανοιχθεί και φωνάζει: «ανάθεμα και τρις ανάθεμα»! Στη συνέχεια περνάνε από το ίδιο σημείο χιλιάδες εξοργισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι επαναλαμβάνουν την κατάρα του Θεόκλητου και πετάνε τις δικές τους πέτρες. Σε όλη τη διάρκεια του αναθέματος οι καμπάνες των εκκλησιών σε όλη την πρωτεύουσα χτυπάνε. Μέχρι το τέλος της ημέρας έχει δημιουργηθεί ένας μικρός λόφος από πέτρες στην κορυφή του οποίου οι διαδηλωτές έχουν βάλει μια ασπρόμαυρη σημαία που πάνω της έγραφε: «Ανάθεμα και αιωνία κατάρα στον προδότη Βενιζέλο».

Θόδωρος Αγγελόπουλος: Το μετέωρο βήμα του πελαργού είναι ο τίτλος μιας δραματικής ταινίας του Θόδωρου Aγγελόπουλου με τους Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι και Zαν Mορό, που γυρίστηκε το 1991. Η συγκεκριμένη ταινία είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και του τύπου για μεγάλο χρονικό διάστημα και για άλλο λόγο, πέρα του κινηματογραφικού ενδιαφέροντος, καθώς συνοδεύτηκε από ένα απροσδόκητο γεγονός. Όλα ξεκίνησαν όταν με κάποιο αδιευκρίνιστο τρόπο το σενάριο της ταινίας έφτασε στα χέρια του θρήσκου και εθνικιστή μητροπολίτη της πόλης, Αυγουστίνου Καντιώτη. Ο Καντιώτης, που είχε μανία με τους «Σκοπιανούς», θεώρησε ότι μπορεί να πρόκειται για πράκτορες και μόλις διάβασε το σενάριο το απέρριψε αμέσως, θεωρώντας ότι προσβάλλει το έθνος και το Χριστιανισμό. Έτσι, απείλησε τον Αγγελόπουλο ότι θα τον αφορίσει και τον διέταξε να σταματήσει τα γυρίσματα. Το γεγονός αυτό εξόργισε τον Αγγελόπουλο, που φυσικά δεν υποχώρησε και προκάλεσε επίσης και το μένος των συνεργατών του. Το θέμα πήρε διεθνείς διαστάσεις. Ο Αγγελόπουλος στηρίχτηκε από τους πολιτικούς της αριστεράς και είχε την αρωγή του σκηνοθέτη και φίλου του, Ακίρα Κουροσάβα. Όταν ο Αγγελόπουλος επέστρεψε, η μεγάλη μερίδα των Χριστιανών της Φλώρινας είχε κατακλύσει την πόλη με μαύρες σημαίες και πλακάτ, ενώ υπήρχαν και καρικατούρες που παρίσταναν το σκηνοθέτη σαν ένα προδότη που κρατούσε ένα σακούλι με 600 εκατομμύρια δραχμές και εμφανίζονταν συνθήματα, όπως «αναρχία, ανθελληνισμός, αθεΐα, ακολασία», με τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα, βάζοντας παρόμοια εμβατήρια. Με την παρότρυνση του μητροπολίτη προσπάθησαν με κάθε τρόπο να εμποδίσουν την ολοκλήρωση και κυκλοφορία της ταινίας. Στις 16 Δεκεμβρίου 1990 ήταν η μέρα τελετής αφορισμού του Αγγελόπουλου και του πρωταγωνιστή Μαρτσέλο Μαστρογιάννι.

Νίκος Καλογερόπουλος, ο ηθοποιός που έχει πρωταγωνιστήσει σε πολλές ταινίες αλλά και σε σίριαλ που έχουν αφήσει εποχή, όπως «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται». Ο ίδιος έχει δηλώσει: «Η εκκλησία ήταν για μένα ένα σχολείο. Με αφορίσανε, το 1975, πιτσιρικάκι ήμουνα, γιατί ανέβασα τον “Μπαμπούλα”, ένα θεατρικό έργο που αφορούσε στην Αγροτική Τράπεζα και στην εκκλησία που ήθελε να πάρει ένα αμπελάκι που είχε ένας αγρότης. Μου διαβάσανε όλες τις κατάρες μέσα στην εκκλησία, στον Άγιο Ιωάννη τον Ρώσο». Όσον αφορά στη δεύτερη φορά, αυτή έγινε όταν μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται»: «Ο ομαδικός αφορισμός ήταν στο “Χριστός Ξανασταυρώνεται”, που αφορίσανε όλους, τους ηθοποιούς, τους σκηνοθέτες, μέχρι το γαϊδούρι που έπαιζε».